HARDENBERG – De Nederlandse lessen zijn niet verplicht, toch zit het lokaal vol. Sociaal werker Merijn van der Schee legt geduldig aan een groepje asielzoekers uit wat het woord ‘zingen’ betekent en Abdi (20) uit Syrië, die al Nederlands spreekt, staat ernaast en doet even voor wat het is. “Lalala.”
De mannen in het lokaal knikken herkennend. Bij InBeeld, in het centrum van Hardenberg, worden niet alleen taallessen gegeven, maar er wordt ook samen geluncht, Fifa gespeeld en vrijwilligerswerk gedaan.
Het begon als een laagdrempelige inloopplek waar mensen langs konden komen voor een kopje koffie. Inmiddels is InBeeld uitgegroeid tot een plek waar vooral asielzoekers hun dagelijkse momenten van ontspanning en contacten kunnen vinden. Terwijl Abdi in de les van Merijn nog staat te zingen, vormt een groepje vrouwen ‘van hogere leeftijd’ samen de schilderclub, maar in plaats van schilderen, wordt er de hele ochtend gekletst. “Ik heb de koffie klaarstaan en meer dan dat is niet nodig om binding te creëren,” zegt Anne van den Hoek, directeur van InBeeld. “Er moet voor iedereen een plek zijn en dus een plek voor iedereen.”
InBeeld gaat sluiten
Toch gaat InBeeld in maart 2026 de deuren sluiten. Dit gebeurt tegelijk met de sluiting van het grootste asielzoekerscentrum van Overijssel, dat in 2016 opende. De 700 mensen in de opvanglocatie aan de Jachthuisweg en de nog eens 100 mensen in de bijbehorende noodopvang in Loozen weten nog niet waar zij in maart terecht gaan komen.
Waar al deze mensen, waaronder 35 gezinnen, naartoe gaan, hangt af van welke asielzoekerscentra in Nederland op dat moment bedden vrij hebben. Een noodopvanglocatie op het festivalterrein in Biddinghuizen biedt nu tijdelijk plek voor ruim 1200 asielzoekers, maar ook deze gaat in maart dicht. Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA), dat verantwoordelijk is voor de opvang van asielzoekers, moet door heel Nederland nieuwe plekken zien te vinden voor meer dan 2000 mensen.
Onzekerheid
Het is nog maar de vraag of dat ook gaat lukken. “Als asielzoeker leef je altijd in onzekerheid,” zegt Micha (25) uit Wit-Rusland, die vanuit InBeeld vrijwilligerswerk doet als fietsenmaker voor asielzoekers en een baantje heeft bij De Troubadour. Die onzekerheid benoemt ook Ralph Kleine Deters, locatiemanager van het asielzoekerscentrum aan de Jachthuisweg en de bijbehorende noodlocatie in Loozen. “Je gunt iedereen een passende vervolgplek, maar dat is niet per se het vooruitzicht.” Ook hij en zijn 35 werknemers vanuit het COA weten nog niet waar zij over vijf maanden komen te werken. “Als je een vast contract hebt, is er sowieso een andere plek binnen het COA. Alleen we weten nog niet op welke locaties.”
Het zorgt voor lastige situaties, zoals bij Fidawi (23) uit Eritrea. Hij heeft sinds kort een verblijfsvergunning en is daarmee gebonden aan de gemeente Hardenberg. Zoals het nu lijkt, kan hij niet aan een sociale huurwoning komen voordat het asielzoekerscentrum sluit. Waar hij in de tussentijd moet wonen, weet ook hij nog niet. Het liefst zou hij ook de keuze hebben om te bepalen in welke stad hij komt te wonen. “Hier in Hardenberg zijn veel kerken, maar niet de orthodoxe kerk waar ik naartoe ga. Daarvoor moet ik steeds naar Zwolle.” Waar Fidawi na maart kan wonen is dus onzeker. “Die onduidelijkheid is heel ingrijpend voor hem,” zegt Kleine Deters. “De mensen die wel naar andere gemeentes kunnen, komen door een tekort aan vaste opvangplekken waarschijnlijk in noodopvanglocaties terecht. Zoals in een sporthal. Dat zijn geen fijne plekken. Er is een enorm gebrek aan privacy.”
Spreidingswet
In maart was de gemeente nog wel van plan om een nieuwe locatie te openen met plaats voor 355 mensen. Dit is het aantal asielzoekers dat Hardenberg zou moeten opvangen volgens de Spreidingswet. Daarvoor zou de geschiktheid van zeven locaties worden onderzocht, maar één dag voordat die vergaderingen zouden beginnen, maakten de coalitiepartijen CDA, OpKoers.nu, ChristenUnie en VVD bekend dat zij besloten hebben om helemaal geen nieuwe locatie in de gemeente te openen.
Dit was omdat de minister van Asiel en Migratie, Marjolein Faber (PVV), de Spreidingswet zou gaan intrekken. Maar dat is niet gebeurd, omdat het kabinet in juni is gevallen. Een nieuwe minister, die na de komende Tweede Kamerverkiezingen en formatie wordt benoemd, zal daar verder over moeten beslissen.
Informatie avonden
Niet alleen de eventuele intrekking van de Spreidingswet speelde een rol bij het besluit om geen nieuwe opvanglocatie te openen. In maart werden twee informatieavonden in de Evenementenhal over het asielzoekerscentrum door ruim duizend inwoners uit de gemeente Hardenberg bezocht. “Geen nieuw asielzoekerscentrum, Hardenberg heeft genoeg gedaan,” klonk er uit de zaal. Kleine Deters herkent de bezwaren van de omwonenden in de directe omgeving. “Eén keer in de zoveel tijd houden we een omwonendenoverleg, waarbij we bespreken wat er allemaal speelt. Deze mensen ervaren overlast, bijvoorbeeld omdat asielzoekers in de buurt rondfietsen. Maar de incidenten die op het centrum hebben plaatsgevonden, daar hebben de bewoners die op het centrum verblijven het meeste last van. Op de incidenten die buiten het centrum plaatsvinden hebben wij geen zicht en daar krijgen wij ook niet altijd wat over te horen.
Ondertussen is het proces van de sluiting begonnen. “Wij geven de mensen de informatie die ze nodig hebben en vergoeden de reiskosten, maar ze moeten wel zelf verhuizen. Ze pakken hun koffers in en gaan zelfstandig naar hun vervolgplek toe,” legt Kleine Deters uit. “Het liefst willen we dat de bewoners in kleine groepjes en in alle rust kunnen vertrekken, maar het meest aannemelijk is wel dat iedereen tegelijk met een bus weg moet een week voor de sluiting.”
Onbegrijpelijk
Van den Hoek vindt het onbegrijpelijk dat het asielzoekerscentrum moet sluiten. “Wij hebben een band met deze mensen opgebouwd in de afgelopen tien jaar.” Ze is bezig met het opbouwen van een regionaal initiatief, iets wat lijkt op InBeeld. “Integratie komt van twee kanten. Dat gaat niet alleen over taal, maar ook over respect en begrip. Hier ben je onderdeel van een geheel en het resultaat is dat we nooit gedonder in de toko hebben. Als je hier binnenkomt voel je je gelijk welkom en daar zijn we trots op.
Tekst en foto’s: Tess Berends
