HARDENBERG – Met de eerste succesvolle Dag van de Dialoog in Hardenberg die op 19 november plaatsvond heeft de gemeente een nieuw instrument om gesprekken over discriminatie, polarisatie en samenleven op gang te brengen. De bijeenkomst vond verspreid over meerdere locaties plaats, juist om kleinere, veilige groepen te vormen. Het idee kwam voort uit de werkgroep Kleurrijk Hardenberg, waar al langer zorgen worden gedeeld over uitsluiting en spanningen in de samenleving.
De aanleiding om de Dag van de Dialoog naar Hardenberg te halen, ligt volgens Gineke Peltjes, raadslid en betrokken inwoner in signalen die al jaren rondgaan. “Mensen wonen soms hun hele leven in hetzelfde dorp zonder in aanraking te komen met anderen. Tijdens een digitale bijeenkomst in coronatijd, herinnert ze zich, merkte iemand van het Alfa-college op dat “discriminatie ontstaat waar mensen elkaar niet kennen en geen respect voor elkaar hebben”. Vanuit dat inzicht ontstond de werkgroep, waaraan later ook de anti-discriminatievoorziening Vizier werd gekoppeld.
‘Het speelt overal, maar de vormen verschillen’
Adviseur Wendy van Essen-Blaakmeer van Vizier Oost nuanceert dat Hardenberg niet uitzonderlijk is: “Discriminatie is landelijk overal hetzelfde. Het is niet zo dat er in Hardenberg meer is dan in Amsterdam of Rotterdam.” Maar de manier waarop het zich uit, verschilt volgens haar per regio. In Oost-Nederland ziet ze veel discriminatie op basis van nationaliteit en etniciteit, maar ook seksuele gerichtheid.
Ze hoort regelmatig opmerkingen over dubbele paspoorten of discussies over wie een ‘echte Nederlander’ zou zijn. “Dat is iets wat speelt,” zegt ze, “zeker door de situatie rond het AZC en door het verhardende klimaat in Nederland. Mensen worden mondiger en voelen zich vrijer om racistische of discriminerende uitingen te doen. Dat zorgt voor gigantisch veel polarisatie.”
Juist daarom is de Dag van de Dialoog volgens haar passend: een kans om laagdrempelig in gesprek te gaan. Wie het hardst roept, komt misschien niet naar zo’n avond, maar daar gaat het niet om, benadrukt ze. “Het gaat erom dat we leren luisteren. Je hoeft racistische opmerkingen niet te accepteren, maar je kunt wel onderzoeken welke gevoelens eronder zitten vaak angst of onzekerheid. En dan kun je het gesprek voeren over die onzekerheid, in plaats van alleen over het doelwit van de frustratie.”
Kleine groepen verspreid door de stad
De gesprekken vonden plaats op verschillende locaties in de stad, van kleine zaaltjes tot ontmoetingsplekken. Kleine groepen van acht tot tien mensen gingen in gesprek onder begeleiding van een gespreksleider. Dit jaar was het thema Vrijheid: jouw vrijheid, mijn vrijheid, onze vrijheid.
Ook de Stuw was aanwezig. “De Stuw is als welzijnsorganisaties en ondersteuning voor vrijwilligers in de gemeente, onmisbaar,” zegt Peltjes. Samen eten is bewust onderdeel van het concept. Het breekt spanning, maakt de sfeer gelijkwaardiger en geeft ruimte voor ongemak. “Je kunt even naar je bord kijken als het gesprek spannend wordt,” zegt Van Essen-Blaakmeer.
De gemeente faciliteerde de logistiek: het gemeentehuis werd opengesteld, beleidsmedewerkers verzorgden koffie, thee en hapjes, en ook een gesprekstafel werd beschikbaar gesteld. Wethouder Alwin Mussche, die inclusie in zijn portefeuille heeft, was aanwezig. Volgens beide vrouwen is dat belangrijk. Mussche gaf aan bij de dag van de dialoog aan dat hij wil dat dit soort initiatieven vaker plaatsvinden omdat ze bijdragen aan begrip en veiligheid in een tijd waarin spanningen snel oplopen.
Kwetsbaar inclusiebeleid
Van Essen-Blaakmeer: “Inclusie is een werkwoord. Het is nooit klaar. Het verandert continu.” Ze ziet dat de urgentie binnen de gemeente hoog is, maar dat het altijd lastig blijft om iedereen mee te krijgen. Inclusie gaat namelijk niet alleen over beleid, maar ook over receptiemedewerkers, schoonmakers en uitvoerders. “Diversiteit is niet genoeg,” zegt ze. “Je kunt allerlei verschillende mensen neerzetten, maar als het systeem hetzelfde blijft, verandert er niets.”
Peltjes wijst daarnaast op de vele wisselingen onder ambtenaren. “Dat maakt dat niet alles wordt opgepakt wat er opgepakt kan worden, maar het schept ook ruimte. Als er een nieuw iemand komt, kun je soms makkelijker veranderingen doorvoeren.”
Beide noemen ze Arjan Breukelman, de beleidsadviseur werkzaam in het Maatschappelijk Domein van de gemeente Hardenberg. Van Essen-Blaakmeer prijst zijn houding: “Hij durft zich kwetsbaar op te stellen. Dat is belangrijk bij dit onderwerp, want het vraagt ook om naar jezelf kijken.” Volgens haar is zijn vermogen om lastige situaties te benoemen en zijn collega’s mee te krijgen, essentieel voor het slagen van het beleid.
Vizier: meldpunt, onderzoek en preventie
Van Essen-Blaakmeer werkt voor Vizier, de antidiscriminatievoorziening voor Overijssel en delen van Gelderland. Binnen de organisatie behandelen consulenten discriminatiezaken meldingen via het landelijke meldpunt discriminatie.nl en verzorgt onderzoek en preventie.
Ze werkt voor de politieregio IJsselland: Olst-Wijhe, Dalfsen, Zwolle, Kampen, Steenwijkerland, Zwartewaterland, Staphorst, Raalte, Hardenberg en Ommen. En geeft naast haar werk als adviseur trainingen en workshops. “Het is een brede functie,” zegt ze. “Ik doe wat nodig is om discriminatie tegen te gaan en inclusie te versterken.”
‘Dit moet niet bij één keer blijven’
De Dag van de Dialoog heeft volgens beide vrouwen duidelijk bewezen dat er behoefte is aan gesprek. Zowel Peltjes als Van Essen-Blaakmeer benadrukken dat het niet bij een eenmalig evenement mag blijven.
De aanwezigheid van wethouder Mussche is volgens hen een teken dat de gemeente dat ook inziet. Hij pleitte er tijdens de avond voor om dit soort initiatieven vaker te organiseren.
Van Essen-Blaakmeer vat het samen: “We kunnen de polarisatie alleen verminderen door te blijven praten. Elkaar leren kennen, dat is de kern. Zonder dat kan geen enkel inclusiebeleid slagen.”
Tekst: Zhia El Saman – student Windesheim
