De buien van afgelopen dinsdag en de verwachte neerslag voor komende dagen geven wat verlichting. Het lost de droogte echter niet op. De neerslag zorgt er wel voor dat de bovenlagen van de grond tijdelijk minder droog zijn.
De komende weken schijnt de zon volop, met hoge temperaturen. Er is af en toe kans op een lokale bui, maar het neerslagtekort loopt verder op. In ons hele gebied staan stuwen al geruime tijd zo veel mogelijk op zomerpeil of iets daarboven. We houden daarmee het water dat er is, en door buien nog bijkomt, zo lang mogelijk vast. De grondwaterstanden liggen rond normaal of iets daaronder. Door de langdurige warmte, staat op diverse plekken de waterkwaliteit onder druk. Met name in stilstaand water (vijvers), kan door opwarming van het water zuurstoftekort ontstaan. Na hoosbuien komt veel stof en rommel in het water en kan vissterfte optreden.
Rijn, IJssel en IJsselmeer
De waterstand op de Rijn en de IJssel is op dit moment dalende en ligt al ruim onder het langjarig gemiddelde.
Wateraanvoer Twentekanaal
Via het gemaal Eefde wordt er water vanuit de IJssel via het Twentekanaal naar ons gebied aangevoerd. De waterstand op de IJssel is echter laag en de verwachting is dat het peil in de rivier nog verder gaat zakken. Nu het peil extreem laag wordt, dan wordt het moeilijk voor de reguliere pompen van het gemaal om nog voldoende water op te pompen uit de IJssel naar het Twentekanaal.
Bij een bepaalde stand van de IJssel zullen in Eefde bepaalde reguliere pompen zelfs uitvallen. Er is dan nog maar 50% van de pompcapaciteit beschikbaar. Als het water in de IJssel dan nog verder zakt, dan vallen ook de resterende reguliere pompen uit. Rijkswaterstaat heeft daarom tijdelijke extra pompinstallaties bij het gemaal geplaatst. Deze zijn dinsdag en donderdag in werking getreden.
Wateraanvoer IJsselmeer
In het noordelijk deel van ons gebied wordt tijdens droogte water ingelaten vanuit het IJsselmeer, via de Hoogeveens Vaart en Verlengde Hoogeveense Vaart. Rijkswaterstaat streeft op dit moment in het IJsselmeergebied naar een waterpeil van 12,5 cm onder NAP. Dat is 7,5 cm hoger dan het normale zomerpeil. Hiermee creëren we een buffer voor nóg drogere tijden.
Weersverwachting
Donderdag wordt plaatselijk veel regen verwacht in het zuidoosten van ons land. Daarna is het droog met hoge temperaturen. Na het weekeind is er een kleine kans op lokale buien. De vooruitzichten op langere termijn zijn zonnig en iets lagere temperaturen, met een kleine kans op een (lokale) bui. Met de huidige verwachting zal het neerslagtekort de komende 10 dagen toenemen.
Neerslagtekort
Het neerslagtekort op weerstation Twenthe ligt met 145 mm op dit moment boven het lokale langjarig gemiddelde, en op de 5% droogste jaren. Gerekend over de afgelopen 30 dagen is er op weerstation Twenthe 9 mm regen gevallen, tegen normaal 60. In het noorden van ons gebied, op weerstation Hoogeveen, ligt het neerslagtekort met 147 mm ook boven het lokale langjarig gemiddelde. Daar viel over de afgelopen 30 dagen 5 mm regen, tegen normaal 65 mm.
De exacte neerslaghoeveelheden zijn onzeker en kunnen lokaal sterk verschillen. De meetstations geven een beeld van de lokale omstandigheden.
Drie soorten droogte
Er zijn drie soorten droogte. Het is meteorologisch droog wanneer het langere tijd niet regent. Dit is het weertype dat we nu ervaren. Daarnaast hebben we de hydrologische droogte. Deze ontstaat wanneer er lage rivierafvoeren en lage oppervlakte- en grondwaterstanden zijn. Op dit moment is er verlaagde afvoer in verschillende beken/rivieren en is de oppervlaktewaterstand op verschillende plekken laag. De grondwaterstanden zijn echter op de meeste plaatsen in ons gebied nog rond normaal voor de tijd van het jaar. Als laatste is er nog de droogte in de toplaag van de bodem. Door warmte, zon, neerslagtekort en wind verdampt er uit de bovenste laag van de aarde op dit moment veel vocht. Deze laag wordt vervolgens gortdroog en als er geen begroeiing is ontstaan zelfs stofwolken.
Oppervlaktewater
In ons beheergebied staan de stuwen in wateraanvoergebied al geruime tijd op zomerpeil of zelfs iets daarboven. Wanneer dat niet zo is komt dat vaak omdat er werkzaamheden worden uitgevoerd. Wel zit er een maximum aan de hoeveelheid water die we vast kunnen houden. Wanneer de bodem vol is en stuwen te hoog zouden staan, kan er namelijk wateroverlast optreden wanneer er hoosbuien ontstaan. Er blijft ook stroming in veel watergangen nodig voor de planten en dieren die daar in leven. Veel van deze dieren gedijen niet in stilstaand water. We blijven maatwerk leveren en spelen lokaal in op de actuele situatie. Het neerslagtekort en de warme periode zorgen op dit moment niet voor extreme situaties. Wel zijn we alert en nemen we waar nodig maatregelen.
Beregeningsregeling
De beregeningsregeling is op dit moment van kracht (geldt jaarrond). Indien de eerstvolgende benedenstroomse stuw van een waterloop niet meer afvoert, mag niet worden onttrokken. Er moet dan bijvoorbeeld worden gestopt met beregenen uit deze waterloop. Hiermee leveren wij maatwerk en beschermen wij het watersysteem direct waar dat nodig is. Het waterschap voert hier controles op uit en bij overtredingen wordt handhavend opgetreden.
Grondwater
Momenteel bevinden de meeste grondwaterstanden zich nog rond het gemiddelde, zowel in natuur- als landbouwgebied. Op verschillende plekken is het grondwater inmiddels al wel gezakt onder het gemiddelde. We zijn het voorjaar met acceptabele grondwaterstanden gestart en we hebben zo veel mogelijk water vastgehouden, waardoor we een buffer op hebben gebouwd. De bodem, de spons waarin het water wordt opgeslagen, proberen we met elke neerslag aan te vullen. Dit is maatwerk en kan niet overal. Met de huidige weersverwachting zal de grondwaterstand de komende week naar verwachting wat stijgen.
Waterkwaliteit
Door de geringe neerslag en het recente warme weer, is de watertemperatuur in vijvers opgelopen. Omdat warmer water minder zuurstof kan bevatten, is het zuurstofgehalte in vijvers de afgelopen tijd afgenomen. De hoeveelheid zuurstof in een vijver is van groot belang voor de waterkwaliteit en waterorganismen, zoals vissen.
Naast zuurstoftekort, kunnen in stilstaand of weinig stromend water ook andere kwaliteitsproblemen ontstaan. Voorbeelden hiervan zijn de groei van blauwalgen(groep algen die bij overmatige bloei giftig kunnen zijn)(groep algen die bij overmatige bloei giftig kunnen zijn)(groep algen die bij overmatige bloei giftig kunnen zijn) en mogelijk botulisme. Verder kunnen hoosbuien leiden tot kwaliteitsproblemen. Er spoelt dan veel stof, rommel en voedingsstof in een keer het water in. Er kunnen overstorten van het riool plaatsvinden. Door dit alles kan binnen korte tijd zuurstofgebrek in het water ontstaan en kan er vissterfte optreden.
Vijvers in stedelijk gebied zijn het meest kwetsbaar. Daar loopt de temperatuur sneller op en zakt het waterpeil sneller. Ook komt er daar bij hoosbuien meer stof en rommel van straten en huizen in het water.
We blijven alert op de ontwikkelingen en we kunnen maatregelen nemen om grootschalige waterkwaliteitsproblemen te voorkomen. Omdat het voor de waterkwaliteit belangrijk is om het waterniveau in die vijvers zoveel mogelijk op peil te houden beraden wij ons op een onttrekkingsverbod voor oppervlaktewater uit openbare vijvers.
Zwemwater
In oppervlaktewater kan de waterkwaliteit in de zomer snel onder druk komen te staan. Ga daarom alleen zwemmen in officiële zwemplassen. Deze worden regelmatig gecontroleerd. Ook is het beter uw huisdier niet te laten zwemmen in water van vijvers of ander stilstaand water. De actuele zwemwaterkwaliteit is terug te vinden op zwemwater.nl.
Vechtdal Politiek
Komende vrijdag 30 juni is Hugo Tromp van het waterschap Vechtstromen te gast in het NOOS radio programma Vechtdal Politiek. In de live uitzending die begint om 19.00 uur worden de uitdagingen besproken waar het waterschap mee te maken heeft.
Tekstverwerking: Arjen Roelofs, Omroep NOOS
Foto: Waterschap Vechtstromen
